Arkusz hospitacji

[English]

---

Celem zastosowania arkusza hospitacyjnego jest uzyskanie diagnozy w zakresie oceniania sprawności mówienia w oparciu o narzędzia oceny kształtującej. W założeniu ma służyć pomocą w trakcie hospitacji zajęć językowych w ramach jednej jednostki oświatowej. Arkusz pozwala wskazać mocne strony i dobre praktyki stosowane w odniesieniu do oceniania sprawności mówienia. Jego wykorzystanie sprzyja promowaniu ciekawych i wartych rozpowszechnienia metod dydaktycznych. Dzięki temu arkusz sprzyja wymianie dobrych praktyk, ciągłemu rozwojowi warsztatu nauczyciela i w konsekwencji podniesieniu jakości kształcenia językowego.

Arkusz rozpoczyna się nagłówkiem o charakterze informacyjno-organizacyjnym, w który należy wpisać: datę, imiona i nazwiska nauczyciela hospitującego i hospitowanego, język, poziom nauczanego języka, liczebność grupy. Osoba hospitująca wynotowuje także temat lekcji, główne aktywności podjęte na zajęciach oraz plan zajęć.

Nauczyciel obserwujący zajęcia notuje i krótko opisuje w arkuszu poszczególne aspekty zajęć. W dokumencie widnieje 18 pytań podzielonych na 5 kategorii, w pierwszej kolejności dotyczących aktywności związanych z filarami oceny kształtującej. Nauczyciel wizytujący może tylko odznaczyć czy dana metoda, aktywność, narzędzie były użyte w trakcie obserwowanych zajęć lub opisać je bardziej w stosownej rubryce. W arkuszu wyodrębniono specjalną część na szczegółowe opisanie nowatorskich, ciekawych i przede wszystkim skutecznych technik nauczania, mających za podstawę ocenę kształtującą. Pod spodem widnieje miejsce na podpis obojga nauczycieli, co wg nas ma zagwarantować to, że treść i uwagi, zawarte w dokumencie, będą omówione pomiędzy nauczycielem hospitującym i hospitowanym. W myśl filozofii podejścia kształtującego arkusz skupia się jedynie na pozytywnych aspektach zajęć i dobrych praktykach i ma za zadanie podkreślić jedynie pozytywne obserwacje i dać taką właśnie informację zwrotną nauczycielowi hospitowanemu.

Należy zaznaczyć również, że praktycznie niemożliwe jest odpowiedzenie twierdząco na wszystkie 18 pytań i nie świadczy to o tym, że nauczyciel nie stosuje podejścia kształtującego, bowiem nie na każdych zajęciach ćwiczone są wszystkie sprawności, a co za tym idzie – stosowane są wszystkie elementy oceny kształtującej. Co więcej – zależy to od poziomu zaawansowania grupy, od jej liczebności oraz innych czynników. Wszystkie te uwagi można zamieścić w polu „Inne uwagi i spostrzeżenia hospitującego”.

Arkusz może być wykorzystany w placówkach edukacyjnych takich jak: państwowe i prywatne szkoły podstawowe i średnie, uczelnie wyższe, centra nauczania języków obcych i wszystkie inne jednostki zajmujące się kształceniem językowych. Dzięki istnieniu 5 wersji językowych: angielskiej, polskiej, litewskiej, fińskiej i węgierskiej może być stosowany przez nauczycieli języków obcych na całym świecie.

j. polski	[pdf]
j. angielski	[pdf]
j. fiński	[pdf]
j. litewski	[pdf]
j. węgierski	[pdf]

W dniach 15.04 – 01.06.2016 w Szkole Języków Obcych UW przeprowadzone zostały obserwacje zajęć, które miały na celu wyszczególnienie dobrych praktyk oceniania kształtującego. Łącznie odbyło się 28 obserwacji lekcji różnych języków: angielskiego, rosyjskiego, niemieckiego, francuskiego, hiszpańskiego oraz szwedzkiego na różnych poziomach nauczania (od A2 do C1). Nauczyciele biorący udział w obserwacjach (zarówno ci obserwowani jak i obserwujący) odbyli wcześniej szkolenie dotyczące oceniania kształtującego. Celem prowadzenia obserwacji było uzyskanie informacji do diagnozy w zakresie oceniania sprawności mówienia. W trakcie tych lekcji udało się wyszczególnić mocne strony i dobre praktyki stosowane w ocenianiu sprawności mówienia.

Z analizy wypełnionych po każdej lekcji formularzy wynika, że najmocniejszymi stronami zajęć były:

• niezwykle życzliwe podejście do słuchaczy, świetny kontakt z grupą, żywe reagowanie na wypowiedzi, uśmiech i naturalne pochwały;
• atmosfera sprzyjająca nauce;
• studenci bardzo chętnie i aktywnie biorą udział w zajęciach;
• nauczycielka pełni funkcje mentorki – studenci nie krępują się zapytać jej o zdanie, radę, negocjować sposób wypełnienia zadania;
• różnorodne techniki pracy i szybkie jej tempo, co pozytywnie wpływa na aktywność studentów;
• zajęcia dostosowane do potrzeb każdego z typów uczących się, dzięki różnorodności zadań, a także otwartej postawie nauczyciela;
• duża autonomia studentów, co czyni ich w dużym stopniu odpowiedzialnymi za sukces dydaktyczny;
• zastosowanie materiałów oryginalnych
• 100% wypowiedzi odbywa się w języku obcym – zarówno dyskusje, praca w grupach, jak i pytania do nauczyciela.

Do zastosowanych ćwiczeń na sprawność mówienia należały między innymi:

• układanie abstrakcyjnego obrazu na podłodze z wybranych papierowych elementów
• tworzenie i rozwiązywanie zagadek
• praca z wierszem, wybór zwrotki wiersza, pod którą student mógł się podpisać – zadanie służące autorefleksji
• ćwiczenia sprzężone ze slajdami utrwalające leksykę
• ćwiczenie narracji podczas oglądania fragmentów filmu
• interpretacja przykładów obrazów
• obrazki wykonane przez studentów ilustrujące idiomy
• wykorzystywanie kolorowych karteczek do oceny własnych postępów
• przybieranie ról

Podsumowanie

Aktywny udział studentów był możliwy dzięki przyjaznej atmosferze oraz swobodnemu podejściu do pojawiających się błędów. Czuli się bezpiecznie i nie obawiali się wypowiadać swoich opinii na dane tematy, poprawiać błędów w wypowiedziach swoich oraz kolegów i koleżanek. Lekcje skonstruowane były w sposób przemyślany, cele zajęć sprecyzowane a ciąg ćwiczeń był logiczny i służył realizacji celów. Zastosowanie materiałów oryginalnych, między innymi oglądanie serialu, zachęcało do systematycznej pracy. Wykonywane przy tym ćwiczenia miały prowadzić do samodzielnej pracy studenta oraz stwarzać możliwości do swobodnego wypowiadania się. Kolejnym mocnym punktem zajęć były różnorodne formy pracy nad wypowiedziami ustnymi: praca w parach, w grupach mniejszych oraz większych, wyrażanie opinii na forum oraz parafrazowanie. Z obserwacji wynika, że ocenianie kształtujące jest widoczne w częstych pochwałach studentów za aktywny udział w zajęciach. Rzadziej natomiast mamy do czynienia z oceną koleżeńską lub samooceną. Nauczyciele biorący udział w obserwacjach w dalszym ciągu uczą się, jak oceniać kształtująco. Przyczyniły się do tego również same lekcje, które stały się powodem dyskusji oraz wymiany doświadczeń i dobrych praktyk.